Sociaal-economisch vitaal en aantrekkelijk landelijk gebied

Actiepunten

Wierdens Plan Landelijk Gebied
De gemeente werkt aan een eigen Wierdens plan voor het landelijk gebied, samen met de agrariërs in onze gemeente. Na een gezamenlijke voorverkenning, waarin met een team van experts de trends en de huidige situatie van de agrarische sector in de gemeente Wierden in beeld zijn gebracht wordt een verdiepende verkenning uitgevoerd. De resultaten van deze vormen de basis voor het programma landelijk gebied waarin naast maatschappelijke doelen ook aandacht is voor (economische) uitvoerbaarheid en een strategie en aanpak voor uitvoering.

Daarnaast spelen de volgende plannen en processen:

• Samenwerking in de regio: Via de Groene Metropool Twente, de Land Bouwers, samenwerkingsverband Sallandse Heuvelrug & Twents Reggedal en Leader, alsmede met onze (keten-)partners om gezamenlijk bovenstaande opgaven op te pakken. We werken in clusterverband (GGA/PPLG West Twente) ook samen met buurgemeenten;
• Project Toekomstgerichte erven: Erfcoaches denken samen met ondernemers en bewoners na over de toekomst van hun erf. Daarnaast vindt de komende jaren in opdracht van het ministerie van LVVN een pilot plaats voor een op te richten Regionaal Knooppunt plaats. Hiervoor is een beschikking verleend aan de Agrarische collectieven. Vanuit dit knooppunt worden ook erven bedient met coaches. De komende jaren wordt bekeken hoe het regionaal knooppunt en het project Toekomstgerichte erven samen op kunnen lopen en of er kan worden toegewerkt naar een soepele overgang;
• Samen werken aan waterbeschikbaarheid: Als vervolg op project Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland uitvoeren van pilot in Enterbroek voor het bereiken van een toekomstbestendig watersysteem, bewust bodemgebruik en toekomstbestendige agrarische bedrijven. Ook wordt er samen met o.a. agrariërs, Vitens en waterschap een 3 jaar durende pilot in Notter gedaan gericht op berging/vasthouden en aanvoer van water;
• Mono-mestvergisting: Na een eerdere verkenning naar mogelijkheden van het vormen van clusters van agrarische bedrijven met mono-mestvergisters op erven gecombineerd met een centrale opwerkinstallatie (hub) voor de productie van groen gas is een bredere verkenning uitgevoerd naar andere mogelijkheden (en voor en nadelen), zoals een (collectieve) buurtmonomestvergister of grootschalige monomestvergister buiten de gemeente. Bij deze verkenning zijn naast agrariërs ook Cogas en Rabobank betrokken. Het vervolg van de mono-mestvergisting in Wierden wordt integraal afgestemd meegenomen bij de ontwikkeling van het Wierdens plan landelijk gebied.

Eenmalige lasten 2026, 2027 en 2028 jaarlijks € 100.000.

Geluidsscherm A1 zone
De gemeente Wierden faciliteert al jaren een initiatiefgroep in Enter om te komen tot een geluidswerende voorziening bij Enter Oost. De ondersteuning wordt geboden in ambtelijke capaciteit voor o.a. het overleg met Rijkswaterstaat en de Provincie. Daarnaast heeft de gemeente Wierden afgelopen jaren geld gereserveerd voor de financiering van deze maatregel (totaal € 500.000). Het overleg over de financiering en realisatie van het de voorziening/scherm is nog gaande. Dit initiatief is ingediend bij het project Opwekking Energie op Rijksgronden (OER).
Wel is duidelijk dat de investering veel hoger uit zal vallen dan oorspronkelijk ingeschat. We stellen voor om te verkennen welke financieringen nog meer mogelijk zijn en of ter plekke een zonnewand voor de opwek van elektriciteit gerealiseerd kan worden. De Provincie en de RES zullen betrokken worden bij deze verkenning. Overleg met het Rijk en andere gemeenten langs de A1 loopt nog om gezamenlijk een verkenning naar een duurzaamheidsroute A1 uit te voeren. Zolang geen duidelijkheid bestaat over het doorgaan van de verkenning stellen we voor om het gereserveerde bedrag van € 500.000 in de reserve te laten staan.

Landschap: aanleg, beheer en onderhoud
De afgelopen jaren is via verschillende regelingen zoals Groen Blauwe diensten, Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving (KGO) en boomdeeldagen geïnvesteerd in het herstel en nieuwe aanleg van landschapselementen (bv houtwallen, poelen en bosjes). Met eigenaren van gronden waar deze landschapselementen op liggen werden langjarige overeenkomsten (vaak 21 jaar) gesloten, waarmee beheerskosten worden vergoed. De provincie heeft 75% van het budget gesubsidieerd. In 2027 lopen de eerst-gesloten overeenkomsten af. Om te voorkomen dat het behoud van deze voor biodiversiteit en voor de landschappelijke waarde van het buitengebied belangrijke landschapselementen onder druk komt te staan moeten nieuwe budgetten beschikbaar komen. De uitvoering van deze regeling loopt (overwegend) via de Stichting Groene en Blauwe Diensten Overijssel, die is voortgekomen uit Landschap Overijssel en LTO. Het is goed mogelijk dat de komende jaren in het kader van het zoeken naar nieuwe verdienmodellen voor agrariërs, budgetten beschikbaar gaan komen voor het uitvoeren van ecosysteemdiensten en het realiseren van groen-blauwe dooradering (hoogstwaarschijnlijk op agrarische grond). Daarnaast liggen landschapselementen op particuliere gronden (van niet-agrariërs). Als geen budget beschikbaar komt voor de aanleg en/of onderhoud van landschapselementen ontstaat het risico dat deze uit het landschap verdwijnen, wat ten koste gaat van zowel landschappelijke kwaliteit als biodiversiteit.

Daarnaast heeft de gemeente via het project Baanbrekend Landschap in het verleden geholpen bij aanplant-en onderhoudswerkzaamheden in het landschap. Via dit  project werden mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt ingezet voor deze werkzaamheden om zo mentaal en fysiek fitter te worden en werkritme op te doen (positieve gezondheid). Sinds 2023 lukte het in de praktijk niet meer om een ploeg van Baanbrekend Landschap met voldoende mensen in te zetten.
Voor die tijd werd de werkgroep Baanbrekend Landschap onder meer ingezet in Notter-Zuna. Hier zetten inwoners zich op vrijwillige basis in voor onder meer het realiseren en/of onderhouden van landschapselementen in het gebied. Na het wegvallen van de werkgroep heeft de gemeente Wierden gezocht naar een manier waarop wij op een andere wijze invulling kunnen geven aan ondersteuning van deze vrijwilligersgroepen. De komende jaren onderzoeken wij of het project Baanbrekend Landschap een doorstart kan maken. Daarnaast kijken wij op welke wijze het landschapsonderhoud duurzaam vorm kunnen geven. Dit maakt ook onderdeel uit van het Wierdens plan voor het landelijk gebied.