Actiepunten
Opgroeien in Kansrijke Omgeving
Om aan de slag te gaan met het terugdringen van roken, vapen, alcohol- en middelengebruik door jongeren in de gemeente Wierden is het voorstel om te starten met de aanpak ‘Opgroeien in een Kansrijke Omgeving’ (OKO). OKO is gebaseerd op het IJslands preventiemodel. In IJsland is dit een succesvolle aanpak die heeft geleid tot structureel minder middelengebruik onder jongeren. Deze aanpak is, met aanpassingen, nu ook (sinds 2018) beschikbaar in Nederland. De methode is wetenschappelijk onderbouwd, heeft een datagestuurde aanpak en wordt inmiddels in 57 Nederlandse gemeenten ingezet.
Binnen OKO wordt door ouders, verenigingen en scholen samengewerkt aan het uitstellen en terugbrengen van het gebruik van alcohol en andere middelen door jongeren. Hierbij kan de aanpak lokaal passend ingezet worden door te kiezen voor de onderdelen die aansluiten bij lokale doelen en bij de situatie ter plekke. Uit een voorlopige afstemming met basisscholen blijkt dat zij graag willen meewerken aan een brede aanpak als OKO. Waar nodig zijn scholen bereid hier tijd voor vrij te maken in hun programma.
Het Trimbos Instituut begeleidt gemeenten bij het opzetten en implementeren van OKO. Om dit goed te kunnen borgen en langer te werken aan de gewenste gedragsverandering wordt geadviseerd om het programma voor ten minste vier jaar aan te gaan.
Praktische uitvoering vindt plaats onder leiding van een lokale projectleider en door inzet van de kennis van OKO door het Trimbos instituut, van te organiseren activiteiten en van een extra gezondheidsmonitor jeugd uit te voeren door de GGD in 2028. Ook vraagt deze aanpak gerichte inzet van ambtelijke capaciteit vanuit diverse afdelingen. Dit zal via een projectaanpak geregeld kunnen worden. Verder kan de projectleider in 2026 via Twentse Koers worden ingezet, waardoor hier voor de gemeente Wierden geen extra kosten aan verbonden zijn. Of dit na 2026 ook nog kan is nog niet duidelijk, omdat er regionaal nog afspraken moeten worden gemaakt over het vervolg op Twentse Koers vanaf 2027.
Vanwege een aantal onzekerheden, waaronder landelijke bekostiging voor preventie jeugd, kiezen wij ervoor om te starten met de benodigde inzet voor 2 jaar. In 2027 zullen we met een voorstel komen voor het vervolg van OKO. Dit leidt dus tot incidentele bekostiging van OKO in 2026 en 2027. In 2027 gaan we uit van bekostiging van de projectleider OKO door Wierden. Als Twentse Koers vanaf 2027 wordt voortgezet kunnen de kosten over dat jaar lager uitvallen.
Inzet aanpak OKO en lokale projectleider
Eenmalige lasten in 2026 € 26.000 en in 2027 € 71.000, daarna P.M..
Onderwijs en Zorg
Inleiding
De inzet van middelen uit het Nationaal Plan Onderwijs (NPO) binnen de kinderopvang en het onderwijs heeft bijgedragen aan de versterking van basisvaardigheden, deskundigheidsbevordering en de implementatie van diverse projecten en pilots. Deze inspanningen moeten bijdragen aan verbeteringen in de sociaal-emotionele ontwikkeling, taal- en motorische vaardigheden en het algemene welzijn van kinderen en jongeren. De tijdelijke middelen hebben een waardevolle impuls gegeven, maar er is aandacht nodig voor borging en verduurzaming van effectieve initiatieven, zodat de behaalde vooruitgang op lange termijn gewaarborgd blijft.
Regionale afspraken collectief arrangeren
De afgelopen jaren zijn er diverse regionale pilots in het onderwijs gestart met betrekking tot het anders aanbieden van (geïndiceerde) jeugdhulp of het collectief arrangeren binnen het onderwijs. De gemeente Wierden neemt hier aan deel, maar kiest selectief welke pilots zij ondersteunt, afhankelijk van de gestelde doelen, het aantal Wierdense leerlingen en het te verwachten effect op onze jeugdhulp. Het gaat hierbij onder andere om het omzetten van individuele - geïndiceerde - jeugdhulp naar een collectief aanbod. Dit moet ervoor zorgen dat meer jeugdigen profiteren van hulp, zonder dat iedere jongere afzonderlijk zorg ontvangt. Door deze collectieve benadering wordt beoogd de efficiëntie en effectiviteit te verhogen en een meer inclusieve en toegankelijke ondersteuning te bieden aan jongeren binnen de regio.
Momenteel nemen we deel aan regionale pilots op de scholen De Rietpluim en de dr. Herderschee in Almelo. De financiering van deze pilots komt uit incidentele middelen die in voorgaande jaren beschikbaar zijn gesteld of uit de NPO-middelen. Ook in de Samenwerkingsagenda Jeugdhulp is in actielijn 2 afgesproken om in te zetten op structurele samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp. Deze actielijn is nog in ontwikkeling maar zal ook onze inzet in tijd en middelen vragen. De regionaal benodigde middelen zijn op dit moment nog niet afdoende onderbouwd en bekend.
Met het oog op de voortzetting en verdere ontwikkeling van de afspraken op dit collectief arrangeren en het starten met nieuwe initiatieven wordt het verzoek ingediend om structurele middelen beschikbaar te stellen. Hierbij gaan we uit van gemiddeld 2 leerlingen op De Rietpluim á €6.500 en een bijdrage voor een pilot op een SO-school á €15.000, dus in totaal €28.000.
Verder ontwikkelen, voortzetten van en deelnemen aan regionale afspraken collectief arrangeren.
Structurele lasten 2026 e.v. € 28.000.
Kwartiermaker pilots subregio
Binnen de subregio bestaat daarnaast de wens om toekomstige pilots meer eenduidig en gezamenlijk aan te pakken, door een uniforme werkwijze te hanteren. Door het aanstellen van een gezamenlijke kwartiermaker/coördinator willen we de pilots beter aansturen op inhoud en proces in een gezamenlijke verantwoordelijkheid en zorgen voor een goed onderbouwde en voortdurende inbreng vanuit de gemeenten. Het is van belang de relatie en verantwoordelijkheden tussen gemeenten, scholen en projectleider volledig duidelijk te hebben. Uitgangspunt is dat de projectleider werkt in opdracht van de opdrachtgever, gemeenten, ten behoeve van de resultaten t.a.v. jeugdhulp en onderwijs. Vooralsnog wordt uit gegaan van een inzet van in totaal 12 uur per week. Besluitvorming hierover binnen de subregio moet nog plaatsvinden. Dit wordt in Q3 van 2025 verwacht.
Inzetten van een kwartiermaker pilots subregio
Eenmalige lasten voor 2026 en 2027: P.M.
Lokale ontwikkelingen op basis van de NPO evaluatie
Belangrijke speerpunten uit de Visie op Onderwijs gemeente Wierden (2020) zijn het waarborgen van een vloeiende leer- en ontwikkelingslijn, het versterken van de samenwerking tussen kinderopvang, onderwijs en (jeugd)zorg, en het bevorderen van verbindingen tussen onderwijs, sport en cultuur. Deze ambities zijn ook verankerd in onze Maatschappelijke Agenda 2022-2026, waarin het toenemende belang van innovatie nadrukkelijk wordt onderstreept.
Schoolhond Ollie
Een voorbeeld van innovatie binnen het basisonderwijs zijn de positieve resultaten van de pilot met schoolhond Ollie op de Mariaschool. Dit heeft geleid tot betere sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen en tot besparingen op jeugdhulpkosten. Deze resultaten vormen een sterke basis voor voortzetting. Daarom wordt voorgesteld om de incidentele bijdrage uit de NPO-middelen om te zetten in een structurele gemeentelijke bijdrage voor de inzet van de schoolhond. Het schoolbestuur van de Mariaschool draagt ook bij aan de kosten om de inzet van de schoolhond te continueren.
Inzet schoolhond Ollie op de Mariaschool
Structurele lasten 2026 e.v. € 7.500.
Preventieve lokale pilots
Daarnaast biedt de pilot doorgaande leerlijn tussen het voorschoolse en het onderwijs veelbelovende eerste resultaten. Deze aanpak zorgt voor een soepele start van kinderen in het basisonderwijs en het voorkomen of verminderen van achterstanden. Door de succesvolle aanpak uit te breiden naar de hele gemeente, kunnen meer kinderen profiteren van vroegtijdige ondersteuning en wordt de kansengelijkheid vergroot, zodat ieder kind een eerlijke start krijgt. Het Samenwerkingsverband Twente Noord draagt ook financieel bij aan deze pilot.
Het advies is om financiële middelen beschikbaar te stellen voor het voortzetten van de pilot doorgaande leerlijn Wierden, uitbreiding van deze pilot naar de hele gemeente én voor nieuw op te starten pilots gericht op het ontwikkelen en implementeren van innovatieve ideeën binnen de kinderopvang en/of het onderwijs. De gemeente stelt hierbij duidelijke voorwaarden, waaronder de beoogde doelstellingen, het minimale bereik en de wijze van monitoring, om de effectiviteit en impact van het innovatiebudget te waarborgen.
Meerjarige preventieve lokale pilots middels een innovatiesubsidie voorschools en start basisschool.
Eenmalige lasten voor 2026 en 2027 € 40.000 per jaar, daarna P.M.
Hervormingsagenda - Lokale toegang sociaal domein
De toegang tot het Sociaal Domein, met name op het gebied van Jeugd, is de afgelopen jaren een belangrijk aandachtspunt geweest voor de gemeente. In lijn met de Hervormingsagenda Jeugd zetten we stappen richting het versterken van de lokale toegang, de stevige lokale teams. De focus ligt op het verder verbeteren van de kwaliteit van de toegang mede in relatie tot de nieuwe inkoop, multidisciplinair samenwerken en afstemmen, (bij)scholing van de regisseurs en het voorkomen van wachtlijsten bij de aanvragen van jeugdzorg.
De implementatie van nieuwe instrumenten en methodes, het verbeteren van de zorgtrajecten en het versterken van de lokale toegang zorgen voor een toegenomen werkdruk. Medewerkers moeten tijd investeren in de zorgvuldige uitvoering van de verklarende analyse, het betrekken van gedragswetenschappers bij complexe vraagstukken en dreigende uithuisplaatsingen en het afstemmen met de nieuwe inkoop. Dit verhoogt de complexiteit van het werk, maar is noodzakelijk om de kwaliteit en effectiviteit van de jeugdhulp te waarborgen. Aandachtspunt blijft het beschikbaar hebben van voldoende formatie voor deze toename van taken en inhoud.
Verklarende Analyse en inzet gedragswetenschapper
De verklarende analyse (VA) heeft als doel om sneller en gerichter inzicht te krijgen in de situatie van jeugdigen, met name in complexe casussen. Een essentieel aspect van de verklarende analyse is de verplichte betrokkenheid van een gedragswetenschapper bij complexe casuïstiek, maar ook specifiek bij dreigende uithuisplaatsing. Het inschakelen van een gedragswetenschapper is cruciaal voor het verkrijgen van een gedegen en objectief oordeel over de situatie van het kind of de jongere. Daarnaast draagt de gedragswetenschapper bij aan de professionalisering van de jeugdconsulenten, het toetsen van veiligheidsplannen en veiligheidsinschattingen en het meedenken bij aanmeldingen.
Vanuit de Samenwerkingsagenda Jeugdhulp Twente wordt inmiddels een start gemaakt met het scholen van de Twentse regisseurs in het uitvoeren van een VA.
De tijdsinvestering voor het opzetten van een VA is afhankelijk van de complexiteit van de casus maar ook van de kwaliteit van de opgestelde vraaganalyse. Er is tijd nodig van zowel de betrokken regisseur als van de gedragswetenschapper. De opstelling van de VA door de gedragswetenschapper kost 2 – 10 uur per casus. Daarnaast biedt de gedragswetenschapper begeleiding bij complexe casuïstiek. Voor Wierden is de voorlopige inschatting voor de benodigde inzet van de gedragswetenschapper 12 uur per week, e.e.a. te monitoren en te evalueren. Na evaluatie wordt in 2027 besloten over het al dan niet structureel invullen van deze aanpak.
Inzet gedragswetenschapper voor o.a. verklarende analyse.
Eenmalige lasten voor 2026 en 2027 € 57.600 per jaar, daarna P.M..
Jouw Ingebrachte Mentor (JIM-aanpak)
Een andere ontwikkeling in lijn met de Hervormingsagenda Jeugd is de implementatie van de JIM-aanpak. Deze aanpak richt zich op het versterken van de eigen regie van jongeren in hun hulptrajecten, waarbij het sociaal netwerk van de jongere, en met name de mentor die de jongere zelf heeft gekozen, centraal staat. De JIM-aanpak moet zowel door de regisseurs eigen worden gemaakt, als door de voorveldorganisaties die werken met de jeugdigen. Een centrale scholing is hierbij noodzakelijk.
Bijhouden scholing JIM
Eenmalige lasten voor 2026 en 2027: P.M..
POH Jeugd GGZ
In de gemeente Wierden zijn de afgelopen jaren de POH-ers Jeugd GGZ (Praktijkondersteuner Huisarts Jeugd Geestelijke Gezondheidszorg) actief aanwezig. De POH Jeugd GGZ is gehuisvest bij de huisartsen en wordt voor met name de psychosociale gezondheid van jongeren benaderd. Dit kan rechtstreeks via de huisarts, maar ook via onze lokale toegang of voorveldorganisaties. Het is duidelijk geworden dat de praktijkondersteuners niet meer zijn weg te denken en een waardevolle toevoeging zijn. Door inzet van de praktijkondersteuners kan de jeugd snel geholpen worden en kan een betere inschatting gemaakt worden van wat er nodig is. Ruim 80% van de jongeren die bij de praktijkondersteuner komen worden dusdanig geholpen dat een doorverwijzing naar geïndiceerde zorg niet nodig is. Hiermee wordt inzet van dure zorg voorkomen terwijl de jongere snel en dicht bij huis geholpen kan worden.
Naast de huidige structurele inzet van 24 uur per week voor de gehele gemeente Wierden, zijn er in 2024 en 2025 ook al incidenteel 4 uur per week toegevoegd, gezien de grote vraag naar de inzet van de POH-ers. Net als landelijk, wordt ook in Wierden gezien dat er meer psychosociale problemen zijn onder onze jeugd na de coronapandemie. De vraag naar ondersteuning is onverminderd hoog. Dit in combinatie met het feit dat de praktijkondersteuners steeds beter gevonden worden en het groeiend aantal inwoners van de gemeente Wierden, maakt dat de inzet van structureel 24 uur onvoldoende is.
Het is wenselijk dat de incidentele uren structureel worden vastgelegd, met een ophoging van 4 uur naar in totaal 8 uur per week extra. Dit zou het totaal aantal uren voor de POH Jeugd GGZ in de gemeente Wierden op 32 uur per week brengen. Voor een deel kan de uitbreiding opgevangen worden uit bestaande budgetten.
Uitbreiding inzet POH met 8 uur
Structurele lasten 2026 e.v. € 22.100.
Samenwerkingsagenda jeugdhulp Twente
Beschikbaarheidswijzer
Binnen de Samenwerkingsagenda Jeugdhulp Twente wordt gewerkt aan een beschikbaarheidswijzer. Deze geeft een helder overzicht van de actuele beschikbaarheid van hulp per behandeling, aanbieder en locatie. Zowel de wachttijden voor ambulante jeugdhulp als de wachttijden en de beschikbaarheid van plekken voor wonen en verblijf worden bijgehouden.
De Beschikbaarheidswijzer is onmisbaar voor het Coördinatiepunt Wonen en Verblijf om snel een passende plek te vinden voor jeugdigen, waardoor onnodige doorplaatsingen worden voorkomen en er meer stabiliteit ontstaat voor jeugdigen.
Vanaf 2027 zullen de kosten voor de beschikbaarheidswijzer ten laste komen van de gemeenten.
Onderhoud beschikbaarheidswijzer
Structurele lasten 2027 e.v. € 2.850 (schatting).
Aanpak complexe scheidingen
Binnen de aanpak wachttijden wordt momenteel een plan voor een Twente brede aanpak m.b.t. complexe scheidingen opgesteld. Doel is het realiseren van een regionale aanpak, waarbij ingezet wordt op preventie. Daarnaast betreft het een nadere uitwerking van de tijdige inzet van specialistische ondersteuning en de inzet op het verbeteren van de overgang tussen vrijwillig en gedwongen kader (beschermingsmaatregelen). De acties hebben alle tot doel het voorkomen/verminderen van schade bij kinderen door scheiding.
In het plan worden het borgen van een gezamenlijke visie, het onderhouden en uitbreiden van een website over dit onderwerp, e-learnings, het vormgeven van pilots rondom bv. conflictdynamiek, het werken met een gezinsadvocaat. Om de acties goed uit te voeren en te borgen wordt projectcoördinatie voorgesteld. De maatregelen hebben een sterke binding met de actielijn rondom het versterken van de sociale basis.
De bekostiging van het plan wordt nog nader uitgewerkt, maar zal ook bij de gemeenten komen te liggen. Dit geldt ook voor de lokaal in te zetten acties binnen de Twente brede aanpak. Zowel de regionale als de lokale aanpak vraagt om een bekostiging in 2026 en verder.
Lokaal is er naast de verklarende analyse ook geïnvesteerd in de toepassing van de RITAX als risicotaxatie bij complexe echtscheidingen. De Ritax is een hulpmiddel voor het in kaart brengen van aspecten die een rol spelen bij complexe scheidingen. De lokale inzet van de Ritax is tevens één van de onderdelen van het Twente brede plan van aanpak m.b.t. complexe scheidingen.
- Twentse aanpak complexe scheidingen
Structurele lasten:
2026: € 5.700
2027: € 4.400
2028: € 2.100
2029: € 2.100
- Lokale inzet om echtscheidingsproblematiek te beperken passend bij regionale visie op complexe scheidingen: o.a. deelname aan pilots, inzet van regievoerder op scheidingen en onderhoud Ritax:
Eenmalige lasten voor 2026 en 2027 € 20.000 per jaar
Integraal huisvestingsplan onderwijs (IHP)
De gemeenteraad heeft het IHP vastgesteld op 14 december 2021. Dit IHP schetst het ontwikkelperspectief voor lokale onderwijshuisvesting voor de langere termijn. De uitvoeringsagenda IHP is het eindresultaat van de technische beoordelingen van de schoolgebouwen (rapport HEVO), de strategische ambities van de schoolbesturen, de onderwijs visie en de duurzaamheids/energie-ambitie van de gemeente. Dit wordt zichtbaar in de indicatieve planning van het IHP over 16 jaar die in 4 fases is verdeeld. In de periode tot en met 2028 staan gepland: de realisatie van nieuwbouw voor de Talenter en de Wegwijzer, nieuwbouw voor de Widerode en renovatie van Het Laar en de Akkerwal. Op 28 november 2023 heeft het college hier de renovatie van de School met de Bijbel Notter Zuna aan toegevoegd, door de voor 2031 geplande renovatie naar voren te halen.
Op basis van het coalitieprogramma is in de NMB 2024-2027 voorgesteld om binnen de beschikbare eenmalige middelen jaarlijks €500.000 te reserveren voor het uitvoeringsprogramma van het IHP. Daarnaast is bij de vaststelling van de jaarrekening 2023, besloten om € 5 miljoen van het jaarresultaat te storten in de reserve IHP.
Door te sparen voor toekomstige investeringen worden de kapitaallasten lager.
Daarom stellen wij u in deze NMB voor om deze lijn voort te zetten.
Eenmalige lasten reservering 2026 e.v. € 500.000.
2026
Voorbereidingskrediet renovatie Het Laar 2026: € 386.000 (10% van investering IHP)
Dit deelkrediet maakt onderdeel uit van het totale krediet voor de renovatie. De lasten worden geraamd vanaf de jaarschijf 2029
Structurele lasten B.N. (tot 2029).
2027
Voorbereidingskrediet renovatie Akkerwal 2027: € 170.000 (10% van investering IHP)
Obv leerlingenprognose 2023 en 55 leerlingen en prijspeil renovatie school Notter Zuna.
Structurele lasten B.N. (tot kredietvotering renovatie in 2030 volgen IHP).
2028
Krediet nieuwbouw Widerode 2028: € 4.183.000 minus voorbereidingskrediet is € 3.764.700.
Obv leerlingenprognose 2023 en 185 leerlingen en prijspeil KC Enter.
Structurele jaarlasten 2028 e.v. € 167.000.
2029
Krediet renovatie Het Laar 2029: € 3.860.000 minus voorbereidingskrediet 2026 € 386.000 is
€ 3.474.000. Obv leerlingenprognose 2023 en 175 leerlingen en prijspeil renovatie school Notter Zuna.
Structurele jaarlasten 2029 e.v. € 154.000.
Inzet reserve IHP Onderwijs
De reserve IHP Onderwijs wordt ingezet ter dekking van deze investeringen. Dit verlaagt de totale kapitaallasten. Per elke € 500.000 worden de kapitaallasten € 20.000 lager. Voor het inzicht wordt deze verlaging afzonderlijk in deze nota aangegeven.