Integrale veiligheid

 Trends en ontwikkelingen

Openbare Orde en Veiligheid
Een trend die al langer speelt is een verschuiving van de traditionele criminaliteit richting de digitaal gepleegde criminaliteit. Ook overlast en openbare ordeverstoringen kunnen online aangejaagd worden. Dat vraagt van een gemeente nieuwe wijzes van werken hoe daar tegen op te treden. Een andere trend is de toegenomen (regie)rol van gemeenten bij de aanpak van overlast en criminaliteit. Dat komt voor een deel door de kerntakendiscussie bij de politie als
ook door de toegenomen toepassing om bestuurlijk op te treden en maatregelen te treffen.
Een maatschappelijk fenomeen dat meer en meer de kop op steekt is de toename van personen met onbegrepen gedrag. Zowel voor ons als gemeente als voor de politie vraagt dit meer inzet.

Opvang nieuwkomers realiseren
Een van de grote landelijke thema’s op dit moment is de opvangproblematiek. Het aantal vluchtelingen uit Oekraïne en asielzoekers uit andere landen neemt toe. Steeds meer mensen ontvangen een verblijfsstatus. Door een gebrek aan woonruimte stagneert de doorstroom uit (COA-)opvanglocaties naar andere voorzieningen. De grilligheid van wereldwijde migratiestromen en het verloop van opschaling van de landelijke opvangcapaciteit, maken de duur van de huidige opvangcrisis en het perspectief voor de jaren daarna onzeker. Maar dat de opgave fors en voorlopig niet eindig is, is duidelijk. Op gemeenten wordt een steeds groter beroep gedaan om vluchtelingen op te vangen. Het is verstandig erop voorbereid te zijn, dat opvangen een reguliere gemeentelijke taak wordt. Het opnemen van nieuwe (tijdelijke) bewoners gaat verder dan enkel de fysieke opvang. Het wordt zichtbaar in de dorpskernen, dit geeft gevolgen voor voorzieningen en wordt merkbaar in de gemeentelijke organisatie en het werk binnen de verschillende domeinen en overstijgende opgaven. De opvang van nieuwkomers in de gemeente Wierden wordt sterk bepaald vanuit het Rijksbeleid door de taakstellingen, regelgeving en financieringsregelingen die het Rijk voor de gemeenten bepaalt. Het managen van de opvangcrisis op rijksniveau leidt tot veelal kortetermijnmaatregelen. Het gevolg hiervan zien we terug in de gemeentelijke werkwijze: projecten worden veelal ad hoc opgepakt waardoor we het risico lopen dat de dagelijkse waan leidend is in de keuzes die we maken. Om hier meer grip op te krijgen wordt er een brede visie (inclusief spoedzoekers) opgesteld. Deze visie wordt op een participatieve wijze opgesteld.

Realiseren (flex)woningen voor statushouders, spoedzoekers en woningzoekenden
Wij erkennen de dringende behoefte aan (tijdelijke) huisvesting voor ontheemden, asielzoekers, spoedzoekers, de permanente huisvesting van statushouders. We streven ernaar deze groepen te integreren binnen de bredere huisvestingsstrategie van onze gemeente. Onze aanpak is gebaseerd op nauwe samenwerking met lokale partners, waaronder de woningcorporatie Reggewoon en welzijnsorganisaties. We hanteren een programmatische aanpak, waarin de impact op de samenleving en relevante beleidsthema’s zoals onderwijs, zorg en werk worden meegenomen. Hierdoor is zichtbaar wat deze impact is. Bij iedere nieuwe vraag van het Rijk om ontheemden en asielzoekers op te vangen, onderzoeken we opnieuw of onze voorzieningen dat aan kunnen en doen we waar nodig voorstellen voor maatregelen.
We zijn een verkenning gestart naar nieuwe locaties voor flexibele huisvesting, zodat we voorbereid zijn als de vraag naar tijdelijke huisvesting verder toeneemt. We ontwikkelen de locatie Kiekebelt in Hoge Hexel als doorstroomlocatie om tijdelijke huisvesting te bieden met daarbij een helder perspectief op doorstroming naar permanente woonruimte. Dit voormalig vakantiepark wordt deels nog gebruikt door arbeidsmigranten en niet meer voor recreatieve doeleinden. We streven naar een evenredige verdeling van verschillende doelgroepen op deze locatie: Oekraïners, inwoners en spoedzoekers. Op die manier zijn we flexibel en kunnen we gemakkelijker inspelen op een veranderende vraag en behoefte.

Ondermijning
Ondermijning vormt een groeiende bedreiging voor de veiligheid en integriteit in Wierden. Criminele activiteiten zoals drugshandel, mensenhandel en zorgfraude ondermijnen het vertrouwen in onze samenleving en brengen grote risico's met zich mee. Voor een effectieve aanpak wordt een integraal ondermijningsprogramma ontwikkeld, op Twents niveau, waarin diverse partners samenwerken op de geprioriteerde thema's: zorgfraude, aanpak drugscriminaliteit, weerbare overheid&maatschappij en vastgoed. Dit programma richt zich op het voorkomen en verstoren van criminele activiteiten, met als doel een weerbare en veilige regio te creëren. In 2025 komt er een gezamenlijk ondermijningsprogramma waarin de volgende partners participeren:

• 14 Twentse gemeenten
• Platform Integrale VeiligheidsZorg (IVZ)
• Openbaar Ministerie
• Politie
• Belastingdienst
• Regionaal Informatie en Expertise Centrum Oost-Nederland (RIEC)
• Provincie Overijssel

De provincie is op het gebied van de gecoördineerde aanpak ondermijning een relatief nieuwe speler. In juni 2024 hebben de Provinciale Staten ingestemd met voorstel om de aanpak van ondermijning vanuit provinciaal niveau te ondersteunen. Hiervoor is 4 miljoen euro uitgetrokken. Het plan is ondersteunend aan de aanpak van ondermijning in het buitengebied en vakantieparken, maar ook op bijvoorbeeld havens en industrieterreinen. Maar ook op het voorkomen van jonge aanwas: de betrokkenheid van steeds jongere kinderen bij vormen van (drugs-) criminaliteit.

Jeugdcriminaliteit
Stichting Halt staat voor Het Alternatief. Halt is een Nederlandse instantie die kortlopende interventies organiseert om jeugdcriminaliteit te voorkomen, te bestrijden en te bestraffen.
In opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid wordt de Halt-interventie uitgevoerd, om kleine vergrijpen - zoals vernieling, (winkel)diefstal, overlast en schoolverzuim - gepleegd door jongeren van 12 tot 18 jaar, snel af te doen met een leerstraf en soms ook een werkstraf. Zo kunnen jongeren rechtzetten wat zij fout hebben gedaan, zonder dat zij in aanraking komen met het Openbaar Ministerie en een strafblad krijgen.
Om jeugdcriminaliteit te voorkomen geeft Halt onder andere voorlichting op scholen, voert veiligheidsanalyses uit en biedt opvoedingsondersteuning. Daarnaast is de laatste tijd meer  ingezet op Halt-interventies, vooral bij alcohol- en drugsgebruik. Deze Halt-interventies willen we structureel gaan inzetten en daar waar mogelijk uitbreiden naar gedrag online, online fraude en cybercriminaliteit.

Stikstofproblematiek
Door een uitspraak van de Raad van State van 2 november 2022 is er een behoorlijke vertraging ontstaan in de mogelijkheden van bouw en ontwikkeling. De bouwvrijstelling voldoet namelijk niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Hierdoor is er een verplichting om per project onderzoek te doen naar gevolgen van de uitstoot van stikstof.
Als gevolg van de uitspraak van de ABRvS van 18 december 2024 is het beoordelingskader gewijzigd voor intern salderen bij activiteiten die de stikstofdepositie veroorzaken. Dit heeft directe gevolgen voor de vergunningverlening en ruimtelijke procedures. Dit wil zeggen dat dit invloed heeft bouwprojecten milieu-aanvragen en BOPA’s. Wij zien hierbij stagnatie in nieuwe projecten waarbij de vraag groot blijft. Het Rijk is bezig om te kijken waar nog kansen liggen met betrekking tot realisatie van projecten.

Defensie
Gezien de dreiging, die zich in de wereld voordoet, zien wij een toename van verschillende activiteiten van defensie. De gemeente neemt deel aan de diverse overleggen over dit onderwerp sinds juni 2024. Daarmee is defensie nadrukkelijker een partner van de gemeente geworden dan voorheen. Actuele ontwikkelingen zijn:

• Toenemende dreiging veroorzaakt toename gebruik van spoor en wegen ten behoeve van bevoorrading
• Toename van gebruik van het luchtruim boven een gedeelte van gemeente Wierden ten behoeve van droneverkeer
• Toename van laagvliegoefeningen

Rampenbestrijding en crisisbeheersing
Door de huidige hybride en geopolitieke dreigingen is de internationale veiligheidssituatie de afgelopen jaren sterkt verslechterd en dit raakt ook Nederland. De regie voor versterking van de nationale veiligheid ligt bij de overheid. Maar voor een veilige en weerbare maatschappij is de inzet van iedereen nodig. Dit geldt voor de overheid (inclusief veiligheidsregio’s en gemeenten), bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisatie en burgers.
In de Tweede Kamer brief 6 december 2024 kondigen de ministers van Justitie en Veiligheid en Defensie en de Staatssecretaris van Defensie aan dat de weerbaarheidsopgave bestaat uit het vergroten van zowel de maatschappelijke weerbaarheid als de militaire paraatheid. Met name voor de weerbaarheid van de samenleving wordt gekeken naar de inzit van veiligheidsregio’s en gemeenten. Momenteel is het nog niet duidelijk wat er exact op ons af zal komen, hierover worden we in 2025 verder geïnformeerd.In Twente zijn we reeds met de preparatie daarop bezig. De VRT is een koploper in het oefenen (t.o.v. andere veiligheidsregio’s ). In 2025 staat een zogenaamde Black Out-oefening gepland

Huis van Herstel Twente
In 2019 is de pilot Huis van Herstel gestart vanuit het Rijksprogramma Koers en Kansen en betaald door het Rijk. Het Twentse Huis van Herstel staat in Almelo en richt zich op Twentse mannen die in de laatste fase van hun detentie zitten en daarnaast kampen met problemen op meer dan één leefgebied, bv. het ontbreken van onderdak of werk, middelengebruik, gedragsverslaving of psychosociaal functioneren. Na detentie stromen zij uit in de regio Twente.
De ambitie van het Huis van Herstel is om partners vroegtijdig een netwerk te laten vormen, zodat er geen gaten vallen in de hulpverlening en een brede, gezamenlijke verantwoordelijkheid ontstaat voor een doelgroep die vaak moeilijk re-integreert en makkelijk recidiveert. Met ingang van 1 januari 2026 stopt de financiering vanuit het Rijk voor het Huis van Herstel. Inmiddels ligt er een financieringsvoorstel, waarbij het haalbaar wordt geacht om het Huis van Herstel Twente de komende 2 jaar te financieren uit een combinatie van regionale middelen, te weten Beschermd Wonen budget en de regionale arbeidsmarktmiddelen voor de 14 Twentse gemeenten breed.

Buurtbemiddeling
Burenruzies komen overal voor. Een burenruzie die onschuldig begint en uit de hand loopt of een kleine ergernis die steeds hoger oploopt. Dit kan het veiligheidsgevoel van onze inwoners aantasten. Daarnaast is Buurtbemiddeling vaak de eerste schakel in de aanpak van woonoverlast. Bij woonoverlast geldt: voorkomen van problemen is altijd beter dan genezen. Het is daarom van belang om veel aandacht te besteden aan vroege signalering van (overlast)problemen. Onderzoek heeft uitgewezen dat er behoefte is aan Buurtbemiddeling in onze gemeente. We zijn gestart met een twee jarige pilot in samenwerking met Reggewoon en Avedan. Evaluatie zal het komend jaar uitwijzen of we Buurtbemiddeling als structurele dienstverlening in onze gemeente kunnen aanbieden.